|
Getting your Trinity player ready...
|
2025 yılı hem Türkiye’de hem de küresel ölçekte girişimcilik ekosistemi açısından çalkantılı ancak dönüştürücü bir yıl olarak başladı. Makroekonomik baskılar, fon bulma zorlukları ve jeopolitik belirsizlikler, ekosistemde temkinli bir atmosfer oluştururken bazı sektörlerde ise ivme kazanan yeni fırsatlar öne çıktı.
Türkiye girişimcilik ekosistemi, 2025’in ilk çeyreğinde 49 yatırım turunda toplam 58 milyon dolar yatırım alarak son yılların en düşük seviyesini gördü. Bu düşüşün temelinde, tohum aşamasından Seri A/B aşamasına geçişte yaşanan yapısal finansman zorlukları yatıyor. Yılın ilk üç ayında yalnızca 4 adet Seri A/B yatırımı gerçekleşti. Özellikle oyun ve fintech sektörleri bu yatırımların büyük kısmını oluştururken yapay zekâ girişimleri henüz beklenen ilgiyi göremedi.
StartupsWatch verilerine göre 2025’in ilk yarısında Türkiye’de toplam 90 yatırım turunda 210 milyon dolar yatırım alındı. Bu sayı, 2024’ün ikinci yarısında gerçekleşen 129 tur ve 470 milyon dolarlık yatırım hacmine kıyasla hem miktar hem büyüklük açısından keskin bir düşüşe işaret etmektedir. Yatırımların çeyreklik dağılımına bakıldığında, 2024’ün 4. çeyreğindeki 470 milyon dolarlık hacmin ardından 2025’in ilk yarısında toplam yatırım hacmi 210 milyon dolarda kalmış; bu da yaklaşık %55’lik bir düşüş anlamına gelmektedir. Bu durum, piyasa belirsizliklerinin etkisini göstermekle birlikte yılın ilerleyen aylarında telafi edilme potansiyelini de barındırmaktadır.
Yatırımın yoğunlaştığı sektörlere bakılacak olursa; verilere göre oyun sektörü 26 milyon dolarlık yatırımla liderliğini korurken fintech girişimleri 18,1 milyon dolar, yapay zekâ odaklı girişimler ise toplamda 6,1 milyon dolarlık yatırım almıştır. Özellikle BiGG Fonu tarafından desteklenen girişimler, yapay zekâ alanındaki erken aşama faaliyetleriyle dikkat çekti. BiGG’in, bu dönemde en aktif kamu destek mekanizması olarak öne çıktığı görülmektedir.
2024 yılında yapılan düzenlemeler ile Girişim Sermayesi Yatırım Fonları’nın (GSYF) sayısı 481’e ulaşmıştır. Bu fonların toplam hedef büyüklüğü yaklaşık 1,1 milyar dolardır. Yıllar içinde kurulan GSYF ve CVC sayısındaki artış da bunu desteklemektedir. 2025 ilk çeyrek itibariyle hem GSYF hem de kurumsal girişim sermayesi (CVC) yapılarının yatırım anlaşması sayılarında ve oranlarında düşüş gözlenmektedir. Bu da fonların daha seçici yatırım stratejileri izlediğine işaret etmektedir.
2025 ilk çeyrek itibariyle, Türkiye’de toplam 481 Girişim Sermayesi Yatırım Fonu (GSYF) bulunmaktadır ve bu fonların hedeflediği toplam büyüklük yaklaşık 1,1 milyar dolara ulaşmıştır. Bu fonların önemli bir kısmı aktif yatırım yapmamakta daha çok erken aşama yerine geç aşama girişimlere yönelmektedir.
2025’in ilk çeyreğinde kadın kurucuların yatırımlardan aldığı payda gerileme gözlenmiştir. BİGG fonlu projelerde %34’e kadar çıkan oran, 2025’te %18’e kadar düşmüştür. Bu durum, cinsiyet temelli eşitsizliklerin girişimcilik alanında da yeniden ortaya çıkmakta olduğunu gösteriyor olabilir. Ayrıca yatırımların %62’si İstanbul merkezli girişimlere yapılmıştır. Ankara, İzmir, Antalya gibi şehirler görece daha düşük seviyelerde kalmıştır.
Öte yandan 2025’in ilk çeyreğinde Türkiye’den önemli exit haberleri geldi. DCP’nin portföy şirketi Burgeon’un Fransız Laboratoires Vivacy’ye satılması, Türkiye’den çıkan ilk “deeptech dragon exit” olarak tarihe geçti. Bunun yanında, Kazak teknoloji şirketi Kaspi.kz’nin Hepsiburada’yı 1,1 milyar dolara satın alması, bölgedeki en önemli birleşme ve satın alma (M&A) işlemlerinden biri oldu.
Dünyada ise 2025’in ilk yarısında girişim sermayesi yatırımları, OpenAI’nin gerçekleştirdiği 40 milyar dolarlık mega yatırım turunun etkisiyle 113 milyar dolar seviyesine ulaştı. Ancak bu yatırım hacminin büyük bölümü yalnızca birkaç büyük anlaşmadan kaynaklandı. Söz konusu mega işlemler hariç tutulduğunda, küresel yatırım hacmi ya durağan kaldı ya da düşüş gösterdi. Bu durum, piyasada hâlâ temkinli bir atmosferin sürdüğünü ortaya koymaktadır.
Özellikle erken aşama yatırımlar küresel ölçekte zayıflama eğilimindedir. 2025’in ilk çeyreğinde erken aşama yatırımlar yalnızca 24 milyar dolar seviyesinde kalmıştır ve bu, son beş çeyreğin en düşük rakamı olarak kaydedilmiştir. Buna karşılık, geç aşama yatırımlar yaklaşık 81 milyar dolar ile yıllık bazda %147 artış göstermiştir. Ortalama yatırım büyüklüğü de yükselerek tohum aşamasında 3,4 milyon dolar, geç aşamada ise 270 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.
Bölgesel dağılımda, Kuzey Amerika toplam yatırımın %73’ünü çekerek baskın konumunu güçlendirmiştir. Bu oran, 2024’te %59 seviyesindeydi. Avrupa ise yaklaşık 12,6 milyar dolar yatırım ile daha durağan bir seyir izledi. Asya’daki yatırımların %40 oranında gerilemesi ve Orta ve Doğu Avrupa gibi gelişmekte olan bölgelerdeki düşüşler, küresel yatırım trendlerinin hala büyük ölçüde ABD merkezli olduğunu bir kez daha göstermektedir.
Sektörel dağılımda, yapay zekâ girişimleri öne çıkmaya devam etmektedir. 2025’in ilk çeyreğinde VC yatırımlarının %50’yi aşan kısmı yapay zekâ tabanlı girişimlere yönelmiştir. OpenAI, Anthropic ve Groq gibi firmalar milyar dolar seviyelerinde fonlar toplamış, ancak bunun yanında yatırımcı ilgisinin robotik, savunma teknolojileri ve biyoteknoloji gibi derin teknoloji (deep tech) alanlarına da kaydığı gözlemlenmiştir. 2025’in ikinci çeyreğine ait anketlere göre, yatırımcıların %6,7’si deep tech’e, %6,3’ü ise yapay zekâya odaklanmaktadır. Bu eğilim, yatırım odağının çeşitlenmeye başladığını göstermektedir. Yapay zekâ ve derin teknoloji gibi sektörlerin yanında, 2025’in ilk yarısında iklim teknolojileri (climate tech) alanı da dikkat çekmiştir. Özellikle ABD ve Avrupa merkezli fonların sürdürülebilirlik odaklı yatırımlara yönelmesiyle bu alanda ivme kazanılmıştır.
Ancak bu yoğunlaşma bazı riskleri de beraberinde getirmektedir. Yapay zekâya duyulan yüksek ilgi bazı uzmanlar tarafından “yatırım balonu” olasılığıyla ilişkilendirilirken diğer sektörlerdeki yenilikçi girişimlerin görünürlüğü ve destek alma ihtimali görece azalmaktadır. Bu nedenle küresel fonların daha dengeli ve kapsayıcı politikalar izlemesi, özellikle erken aşama inovasyonların sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahiptir.
2025 yılında jeopolitik gelişmeler ve ekonomik belirsizlikler de yatırım ortamını şekillendiren önemli faktörler olmuştur. Avrupa’da yapay zekâya yönelik regülasyonlar yatırım süreçlerini yavaşlatırken ABD’deki faiz politikaları yatırımcıların risk alma iştahını yeniden belirlemiştir. Ayrıca, Trump döneminden kalan ticaret politikaları ve tarifeler, teknoloji girişimleri açısından yatırım kararlarını doğrudan etkileyen unsurlar haline gelmiştir.
Tüm bu gelişmeler ışığında, 2025’in ikinci yarısı küresel girişimcilik için kritik bir dönem olabilir. Derinleşen sektörel yoğunlaşmanın sürüp sürmeyeceği, erken aşama yatırımların canlanıp canlanamayacağı ve jeopolitik risklerin nasıl yönetileceği hem girişimciler hem yatırımcılar hem de politika yapıcılar açısından stratejik belirleyiciler olacaktır. 2025’in ikinci yarısı için yatırım iklimini şekillendirecek başlıca faktörler arasında ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz politikaları, Avrupa Birliği’nin yapay zekâya yönelik yasal düzenlemelerinin hayata geçme süreci ve Körfez bölgesinden gelen fonların teknoloji yatırımlarına olan ilgisi yer almaktadır. Bu gelişmeler, girişimcilik ekosisteminin hem bölgesel hem küresel düzeyde yeniden pozisyon almasına neden olabilir.
Kaynakça:
Crunchbase. (2025). Startup investment charts Q1 2025. Crunchbase News. https://news.crunchbase.com/venture/startup-investment-charts-q1-2025
Startups.watch. (2025). 2025 Q1 Turkish startup ecosystem data.
Bain & Company. (2025). Global venture capital outlook – Q1 snap chart.
VC Lab. (2025, April 8). Q2 2025 venture trends survey results. https://govclab.com/2025/04/08/q2-2025-venture-trends-results
Vestbee. (2025). CEE VC funding report Q1 2025. https://www.vestbee.com/blog/articles/vc-funding-in-cee-report-q1-2025
Wired. (2025). Investors worry Trump’s tariffs could cause a ‘world of hurt’ for startups. Condé Nast.
Financial Times. (2025). The VC industry needs a geopolitical reboot.
Business Insider. (2025). VC hopes fade amid market instability. Insider Inc.
Axios. (2025). Global M&A deal volume rises to $1.89 trillion in Q2. https://www.axios.com/newsletters/axios-pro-rata-cdd42967-823c-4216-9ae2-b9148cdc0b3e
